خاورميانه بايدن، معلق ميان نگاه ذهن و اوباما

روزنامه شرق: رئیسجمهوری ایالات متحده، رئیس جمهور آمریکا، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، زیرسؤالبردن مشروعیت انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و همچنین پیروزی رقیبش جو بایدن، تعداد زیادی را به بار آورده است.

جو ماکارون. پژوهشگر اندیشكده مركز عرب در واشنگتن دی‌سی در یادداشتی در این رابشته مرن تشته است.

امتناع او از پذیرش نتایج آرای این انتخابات نهتنها دردسرهای داخلی بیشماری داشته است; بلكه باعث شد دولت در خارج از مرزهاي اين كشور تغيير كند و اقتدار اخلاقي رهبران آن را به آرامي قدرت بگيرد و به آرمان‌هاي مردمي آمريكا نيز قدرت دهد.

این موضوع در كنار سیاست‌هایی كه ترامپ از چهار سال حضور در كاخ سفید باقی مانده است، كار انتقال قدرت را در خانه آشفته میكند و در خارج از مرزهای آمریكا نیز آنگونه به نظر می‌رسد كه دولت جدید شروعی خشن داشته است. بهویژه در حمله.

در هفته های گذشته دولت آمریکا عالی به منطقه به طرز بیابقهای مورد توجه قرار گرفته است و حداقل چهار نفر از مقامات آمریکایی از اسرائیل و سایر کشورهای متحد آمریکا در خلیج فارس دیدار کرده اند: مایک پمپئو، وزیر خارجه، الیوت آبرامز، فرستاده آمریکا در امور ایران. و ونزوئلا، رنه كلارك كوپر، معاون وزیر امور خارجه در امور سیاسی و آمریكا و جرد كوشنر، داماد و مشاور ارشد نظامی.

این در حالی است که تحریمهای ایران را تسریع کرده و اینگونه است که برای ترور محسن فخریزاده، دانشمندهای ایران، به اسرائیل چراغ سبز نشان داده است. ناوبر آمریكایی به سرپرستی ناوشكن هستهای “یواس نیمیتز” نیز دوباره به خلیج فارس بازگشته است و به نظر می رسد این وضعیت جنگی بیش از آنكه هدف سیاسی خاص باشد، در سیاست های داخلی ایالات متحده آمریكا به هواپیماهای دولتی تبدیل شده است.

همه متفقین دولت در حال خروج از خروج، به بایدن پیروزیاش را تبریك گفته اند; درعین حال آنان بر این تصورند که هم با تصمیم در حال همکاری هستند و هم با احزاب مخالف دموکرات او هستند که به زودی هدایت کاخ سفید را در دست خواهند گرفت و از سوی دیگر آنها به همراه دیگر کشورهای اسرائیلی خود را برای ریاستجمهوری باید آماده کنند.

ازاینرو محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، به صرافت افتاده تا اختلاف خود را با قطر حل کند (البته هنوز مشخص نیست که این آشتی به معنای پیروزی برای پیروزی تعبیر خواهد شد یا آن را به حساب باید بنویسند). ولیعهد سعودی همچنین به دنبال حمایت از روابط با تركیه است و دركاره عادی سازی روابط عربستان با اسرائیل محتاطتر از گذگذته عمل میكند. او در حقیقت قصد دارد با خنثی کردن تنشها از همان ابتدا روابط درست را با دولت شروع کند.

همچنین به نظر میرسد عبدالفتاح عبدالفتاح السیی، رئیسجمهوری مصر نیز در حال انجام آآتیجویانه است. دولت او در هفته‌های اخیر زندانی سیاسی را آزاد کرده است. در تركيه، دولت رجب اردوغان در نهايت از برات آلبيراك، دامادش كه وزير دارايي نيز بود، فاصله گرفت; كسی كه اعتبار و ارزشش تا همین ارزش تنها به تماسهای نیازاش با كوشنر و كاخ سفید محدود میشد;

بنابراین این تصوری است که رهبران مقامات انتظار دارند ریاستجمهوری باید دقیقا مخالف آن چیزی باشد که در دوران تجربه تجربهاند و دولت او تا حدودی به معنای برخی از سیاستهای دولت باراک اوباما، رئیسجمهوری پیشین آمریكاست; اما انتصابهای امنیتی اخیراً باید نشان دهد که این احتمال وجود دارد که همخوانی نداشته باشد.

بااینحال با قاطعیت می توانم بگویم که دولت جدید آمریکا از طریق سیاست خارجی را تغییر می دهد:

نخست آنكه تصمیم‌گیری از طریق نهادها در واشنگتن احیا خواهد شد. سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در طول دوران جنگ به طرز خطرناکی از سوی شخصی خودسازی شده و مستبد، شخصی شده بود. فرآیندی که به رهبران خارجی کمک می‌کند تا نفوذ در كاخ سفیداش باشد.

مقاماتی که اقتدار ترامپ را به چالش میکشیدند، اخراج یا باید میشدند که استعفا بدهند؛ بنابراین تنها گروهی از وفاداران و فرصتطلبان باقی میمانند. در این دوران سیاستگذاری سنتی و همكاری بین آژانسها نیز بههمینترتیب نادیده گرفته شدند. تصمیم به مؤسسات کلیدی مانند پنتاگون و وزارت خارجه که تحت مدیریت او قرار دارند یا به طور کلی کنترل شده بودند، اعتمادی نداشت.

زمانیکهن و دموکراتها رسما دولت را در دست میگیرند، رهبران پیامهای دیگر نمیتوانند با ردوبدلکردن پیامهای آخرشبی واتساپی با داماد ترامپ یا تظاهر به اینكه وزارت خارجه باید اعلام كند، كار خود را پیش ببرند. آنها باید با دیپلماسی سنتی روبهرو شوند و با سفارتخانه ها و نمایندگان رسمی در ارتباط باشند. این فرآیند به معنای بازگشت رقابت بین آژانس های آمریكایی بر سر موضوعات سیاست خارجی بهویژه در تصمیم گیری است و این روند احتمالاً تصمیم خواهد گرفت.

دوم آنكه باید بار دیگر دست به پیش بینی در امور سیاسی بزند. آشفتگی داخلی دولت دولت -تحقیقات در سطوح بالا، استیضاح، تنش های نژادی، تبلیغات توییتری، تغییر مداوم مقامات- هم بر سیاست داخلی تاثیر منفی گذاشته، هم پویایی سیاست خارجی را از بین برده است.

در آن سو، رهبر رئیسجمهوری بر غیرمتعارف در عرصه بین المللی -استفاده از تعرفه ها بهعنوان ابزارهای سیاسی، نادیده گرفته شده، تهدید به استفاده از نظامی نظامی یا با دشمن های سنتی مانند رهبران شمال یا طالبان افغانستان- زمینه بیاعتمادی را به وجود آورده است. سسّن بار دیگر با انتخاب یک طرف با متحدان سنتی بهویژه با اتحادیه اروپا برمی گردد و می توان با سهولت آینده سیاسی را پیش بینی کرد.

و در آخر آنكه به احتمال زیاد تغییرات عمده ای در اولویت های ایالات متحده در رخ دادن رخ داد. دولت باید احتمالا با تفكرات تشكیلاتی واشنگتن همسوتر خواهد بود و پس از آن خواهد بود كه با خروج منابع آمریكا در ریوی بر بازدارندگی مسكو و چین تمركز كند. در این مسیر احتمالاً با مقاومت بازیگرانی روبهرو خواهد شد که به دنبال استفاده از حداكثری از موقعیت های استراتژیك خود هستند. همچنین تغییر رویكرد به سمت مقابله با چین و روسیه، این تصور را در میان رهبران ارتش به وجود می آورد كه آمریكا قدرت را در منطقه تضعیف و تا حدودی هم محدود خواهد كرد.

برداشت در طول چهار سال گذشته با روی بیانی بیش از حد در خاورمیاری کرمایی قرار داده شده است و رهبران آمریکایی باید شرایط جدید و متفاوتی داشته باشند; چرا که در چهار سال آینده از زمان هجوم واشنگتن قرار خواهد گرفت. رویكرد اصلی بایدن پیشبرد اتحاد اعراب و اسرائیل علیه ایران است. آنهم با درک کردن شرکای سنتی مانند اردن یا جلب حمایت مترکان متفاوتتر مانند رجب اردوغان در ترکیه یا محمد بنسلمان در عربستان سعودی.

بر رئیس جمهور، ریاستجمهوری باید به جای حضور فعالانه در بیان، بیشتر واکنشی خواهد بود و این به معنای مهم با ایران است، مهم ترین روابط پیچیده با ترکیه و مشات با اسرائیل است. در حقیقت بایدن حد فاصلی بین ترامپ و اوباما خواهد بود. همچنین باید روی میراث شهری در حساب باز کند که شامل پیششرطهای جدید برای دستیابی به توافق با تهران و روند عادی هراسانگیز بین اعراب و اسرائیل می شود، ازاینرو برخی از رهبران نگران نگران در واشنگتن هستند.

اگر دولت با لحن است دست به افشای اقتدارگرایی آنها بزند و برای این که با تهران بیش از حد مدارا کند، متحدان کنونی سرسخت ممکن است درخواست های او را در مسائل حقوق بشری نادیده بسازد و با ایجاد ائتلاف جدید با اسرائیل، در برابر مواضع او بایستند. . آنها می توانند به طور مستقیم با اسرائیل همكاری كنند یا از نفوذ تلآویو در واشنگتن برای تحت فشار قراردادن بایدن ببرند.

میراث برجامانده از دولت در حال كنارهگیری را، ممكن است فرصتهایی برای حركت دولت جدید فراهم كند; اما چالش‌های منطقه همچنان پابرجا خواهد ماند. تیم قهرمانی مینهای زیادی را در زمینهای خارجی خارجی كاشته و پاكسازی آنها داكسازی آنها در چهار سال آینده گامی پراهمیت است. در چنین شرایطی رهبران بسیار زودهنگام دست به آزمایش باید بزنند و اگر رئیس جمهور جدید ایالات متحده آمریکا برای چهار سال جدید گرفته شود، باید از همان ابتدا شجاعت به خرج دهد.