حق با ترانه علیدوستی است؟

شنای زنان ایران این روزها سوژه‌ای برای رسانه‌های داخلی ٛ خترجی می‌شود. سوژهای که بعد از اظهارات ترانه علیدوستی، هنرپیشه ایرانی، روی فرش قرمز فیلم سانتا باربارای آمریکا به وجود آمده است. شاید تا پیش از صحبت ترانه علیدوستی برای کسی، چه آنهایی که ورزش را به صورت حرفهای دنبال می کنند و چه آنهایی که علاقه مند به حوزه تخصصی شنا هستند، شنای زنان در ایران بسیار زیاد است. دلیل این بیاهمیتی نه به کمکاری در این حوزه بلکه به موضوعاتی مانند پوشش و تفاوت فرهنگی برمی گردد که تفاوت آماتور یا حرفهای بودن در این ورزش را در اسلامی رقم زده است.

در واقع برای مخاطب حرفهای، شنا، با نگاه به تورنمنتهای آنچنانی که تعداد زیادی از بازیهای جهانی و بازیهای المپیک را پوشش میدهد، برای ورزشکاران ایرانی بیگانه است، چون با توجه به نگاه متفاوتی که اسلامی از جمله ایران به مقوله حجاب دارند، این حرفه است. از فعالیت های حرفه ای خارج شده است.

از طرفی، با نگاهی آماتور به این پدیده می توانم به تورنمنت های استانی و گهگاه ککوری رجوع کنم که برای زنانمند به این رشته ورزشی برگگار می شود. حال با این مقدمه کوتاه باید به بحثی برگشت که ترانه علیدوستی آن را رقم ت. او در فیلمی به اسم «اورکا» بازی که در آن نقش زن شناگر ایرانی را ایفا می کند که چندین رکورد گینس از خودش به جا بگذارد، ولی رکوردهایش توسط مقامات ورزشی ردهبالا و مقامات فدراسیون شناگر ایران مورد پذیرش قرار نمی گیرد. مشخص است نقشی که ترانه علیدوستی به آن اشاره می کند به اتفاقاتی است که برای الهام اغغری در این زمینه رخ داده است.

فارغ از اینکه الهام اصغری چطور و با چه شیوه ای به رکوردهای گینس رسیده و چه رفتاری با او شده است، بخشی از صحبت های ترانه علیدوستی که در آن اشاره می کند «شنا در ایران به صورت رسمی ممنوع است» جنجال زیادی به پا کرده است. رسانه های اصولگرا به او تاخته اند که با این صحبت ها به رسانه های بیگانه خوراک می دهد تا علیه ایران فعالیت می کنند.

از طرفی فدراسیون دعوت هم از علیدوستی کرده تا در حاشیه رکوردگیری رقابت های شنای زنان شرکت کند تا پی برد که در ایران ممنوعیتی ندارد که شنا در ایران ممنوعیتی ندارد. موضوعی که این وسط محل بحث شده و به نظر باعث فراموشی اصل داستان شده است واژه ممنوعیتی »است که از زبان ترانه علیدوستی ذکر شده است. با توجه به اینکه زنان ایران فعالیت های غیرحرفه ای دارند، به این معنی که رقابت های کشوری را محدود می کند، نه جهانی است، درست است، می توانم بگویم که صحبت های ترانه علیدوستی در عین اینکه درست نیست، درست هم هست.

آن بخشی که حرفهای ترانه را غیرواقعی جلوه می دهد به همین منظور از فعالیت اندک و محدود و درونکوری است. در واقع شنای زنان در ایران در یکی، دو رشته آبی فعال است و افراد خاص خودش را دارد. غیر از این، در یک مورد، شنای زنان ایران یک بار هم سابقه فعال هم سابقه فعالیت در مسابقات ککورهای اسلامی را داشته است. بدیهی است که سطح شنای اسلامی علاوه بر نگاه مشترک به مقوله پوشش، سطوح بالاتری ندارد و بیشتر از رقابت های کشوری و استانی در ایران باشد.

اما آیا شناگر زنی از ایران در مسابقات جهانی یا بازی های المپیک شرکت کند؟ آیا اصلا اجازه چنین موردی را دارد؟ اینجاست که صحبت‌های ترانه علیدوستی به هم بی‌ارتباط نظر نمی‌رس. بدون درنظرگرفتن سطح فنی پایین شناگران ایران که به دلیل کمتوجهی یا بیتوجهی ککل گرفته شده، برای مسائل مهم بررسی شده، موضوع پوشش شناگر ایرانی موضوعی مهم است.

برای ارزیابی این مورد نیاز به واکاوی چندانی نیست و می توانم به داستان شیرین گرامی رجوع کرد. آنهایی که شیرین گرامی را میشناسند، میدانند که چقدر دوندگی دارند تا با پرچم ایران در رقابتهای سهگانه که شامل شنا، دوومیدانی و دوچرخه سواری است، شرکت کند. گرامی در این عرصه نامی برای خودش دستوپا کرده بود، ولی از ایران به دلیل پوشش لباسها بهویژه برای مرحله شنا مناسب نبود، نمیتوانست مجوز بگیرد. نهایتا بنا بر آن که او وقتی از آب بیرون میآید، در چادری که نزدیک محل شناست است، لباسهایش را عوض کند تا به قوضه ایران برجستگیران برجستگیها به چچم نیاید. اینطور شد او با پذیرش این مورد و همکاری که رقابتهای لندن موفق شد سرانجام با پرچم ایران در آن تورنمنت شرکت کند. بهاینترتیب برای یک ورزکاری که سهگانهکار بود، د آنقدر باید و نباید عرفی و اخلاقی وضع شد تا اجازه حضور در تورنمت مشخص را بپذیرد.

حال با بررسی جزئی پدیده هم می شود که دوباره باید سوال شود که در بالا عنوان شده، تکرار: آیا زنان ایران مجوز شرکت در رقابت های بین المللی شنا را به دست می آورند؟ پاسخ در شرایط فعلی و با وضعیت موجود کاملا منفی است. درست است که لباسهای پوشیده شده برای زنان شناگر تهیه شده و در اختیار آنها قرار گیرد، ولی از بینبردن برجستگیها داستانی است که به این راحتی امکان فعالیتهای جهانی در سطوح و بین المللی را به زنان ایرانی نمی دهد.

پس با این نگاه که برگرفته از یک باور عرفی است و «فعلا» راهحلی هم برایش در نظر گرفته نشده است، نمی توانم زیاد به ترانه علیدوستی ایراد گرفتم که نهچندان حرفهای شنای ایران را مورد نقد قرار داده و بگوید که این موضوع با زنان است. توجه به ایرانیان روبه‌رو نمیشود. شنای زنان، یکی از چند رشته ورزشی در ایران است که نگاه حرفهای داشتن به آن با توجه به موضوع پوشش و حجاب، بودنی نیست و در حد همان آماتور باقی مانده است. قاعدتا اگر راه حلی برای نگرانی های موجود پیدا نمی شود، بعید است تغییری در این وضعیت به وجود بیاید.